อาการของเนื้องอกมดลูก (Myoma uteri)
ในเบื้องต้นหมอขอตอบแบบคร่าวๆนะครับว่า ... เนื้องอกมดลูกเป็นคำรวมๆซึ่งหมายถึงการมีก้อนหรือเนื้อเยื่อที่ผิดปกติที่ตัวมดลูกทำให้มดลูกโตกว่าธรรมดา ... เนื้องอกมดลูกมีทั้งชนิดที่ผิดปกติแต่ไม่ใช่เนื้อร้ายและชนิดที่เป็นเนื้อร้ายหรือมะเร็ง ... วันนี้หมอจะขอพูดเรื่องเนื้องอกมดลูกที่ไม่ใช่มะเร็งนะครับ
เนื้องอกมดลูกชนิดที่ไม่ใช่มะเร็งมีชื่อเรียกทางการแพทย์ว่า Myoma uteri ครับ ... พบได้บ่อยมาก ... มีทั้งชนิดที่มีอาการและไม่มีอาการครับ ... อาการที่พบและทำให้คนไข้ต้องมาปรึกษาสูตินรีแพทย์มีหลายอย่าง เช่น ประจำเดือนมามาก ปวดประจำเดือน ปัสสาวะบ่อย ปวดถ่วงท้องน้อย คลำพบก้อนบริเวณท้องน้อย หรือแม้แต่ภาวะการมีบุตรยาก เป็นต้น ... แต่อาการที่พบได้บ่อยๆได้แก่ ... อาการที่เลือดระดูหรือประจำเดือนมามากผิดปกติ (Menorrhagia) และอาการปวดประจำเดือน (Dysmenorrhea) มากผิดปกติครับ
ในรายที่มีเลือดระดูออกมามากผิดปกติ (Menorrhagia) ... คนไข้มักจะบอกว่าเลือดที่ออกจะเป็นสีแดงสดๆ ออกเป็นก้อนๆ (ระดูปกติไม่ควรออกเป็นก้อนๆนะครับ) และต้องใช้ผ้าอนามัยจำนวนมากต่อหนึ่งรอบเดือน ... ในรายที่ปล่อยเอาไว้นานแพทย์อาจพบว่าผู้ป่วยมีภาวะซีดหรือโลหิตจาง (Anemia) ร่วมด้วย ... บางรายก็ไม่มีอาการของโลหิตจางเพราะยังเป็นมาไม่นานจึงยังไม่มีภาวะโลหิตจางมากนักในขณะที่บางรายมีอาการแล้วแต่ไม่รู้ว่านั่นเป็นอาการของคนที่มีภาวะซีดหรือโลหิตจาง (หมอเคยมีคนไข้ที่โลหิตจางมากมีอาการหน้ามืดบ่อยๆ เหนื่อยง่าย ไปเป็นลมที่ยอดเขาในประเทศสวิสเซอร์แลนด์ขณะไปเที่ยวที่นั่น ... โชคไม่ดีเพราะไปมีรอบเดือนที่นั่นพอดีและไปอยู่บนที่สูงซึ่งมีอ๊อกซีเจนต่ำ ... ทำให้เป็นลมคาลานสกีเลยละครับ ... เกิดภาวะฉุกเฉินจนเกือบเป็นอันตรายต่อชีวิตแต่ก็ยังประคับประคองกันมาได้จนถึงบ้านที่หาดใหญ่ ... ตรวจพบว่ามดลูกโตจนถึงระดับสะดือหรือเท่าคนท้อง 5 เดือน ... ตอนนี้หมอผ่าตัดให้เรียบร้อยหมดปัญหาและไปเที่ยวต่างประเทศได้สบายแล้วครับ)
ในรายที่มีอาการปวดประจำเดือน (Dysmenorrhea) มากผิดปกติ ... อาการปวดมักจะสัมพันธ์กับการมีระดูและปวดมากจนไม่สามารถระงับได้ด้วยยารับประทาน บางรายต้องใช้ยาฉีด หรือบางรายต้องมาห้องฉุกเฉินเพราะปวดมากจนทนไม่ไหว
ก็มาถึงการตอบคำถามที่หมอโดนถามจากคนไข้แล้วนะครับว่าทำไมบางรายที่มีเนื้องอกมดลูกแต่ไม่มีอาการผิดปกติเลย? ... คำตอบก็คืออาการมักขึ้นกับตำแหน่ง (Site) หรือขนาด (Size) ของก้อนเนื้องอกครับ (ขอให้ดูรูปด้านบนประกอบด้วยจะได้พอนึกตามและเห็นภาพไปด้วยพร้อมกับคำอธิบายของหมอ)
- ในเรื่องของตำแหน่ง (Site) ของก้อนเนื้องอก ... จากรูปด้านบนทำให้เราแบ่งเนื้องอกมดลูกตามตำแหน่งได้เป็น 3 แบบได้แก่
- แบบแรกเป็นเนื้องอกแบบที่อยู่นอกโพรงมดลูกซึ่งมักมีขั้ว (pedunculated) ห้อยออกไปนอกตัวมดลูกด้วย ... เนื้องอกแบบนี้มักไม่มีอาการปวด ไม่มีเลือดระดูออกผิดปกติ ... ผู้ป่วยมักมาพบแพทย์ด้วยเรื่องรู้สึกท้องโตหรือคลำพบก้อนได้เองซึ่งก็คือเมื่อก้อนโตมากๆแล้ว (มดลูกขนาดปกติจะไม่สามารถคลำพบได้ทางหน้าท้อง)
- แบบที่สองเป็นแบบที่อยู่ในกล้ามเนื้อมดลูก (intramural) ... เนื้องอกแบบนี้ถ้ามีขนาดเล็กๆมักไม่มีอาการอะไรผิดปกติเลย แต่ถ้าขนาดโตขึ้นเรื่อยๆหรือมีจำนวนมาก ก็อาจทำให้มดลูกโตและมีทั้งอาการปวดระดูหรือมีเลือดระดูมามากหรือออกเป็นก้อนๆได้
- แบบที่สามเป็นแบบที่ก้อนเนื้องอกอยู่ในโพรงมดลูก (intracavitary หรือ submucous) ... เนื้องอกแบบนี้มักมีอาการแม้มีขนาดไม่โตมากก็ตามเพราะตำแหน่งที่อยู่เป็นส่วนที่อยู่ในสุดของมดลูกซึ่งจะมีผลโดยตรงต่อเยื่อบุโพรงมดลูกทำให้เมื่อมีระดูจะมีเลือดระดูออกมากหรือออกนานและมักมีอาการปวดระดูมากเพราะมดลูกจะพยายามบีบไล่เหมือนก้อนเนื้องอกนั้นเป็นสิ่งแปลกปลอมที่ค้างอยู่ในโพรงมดลูก
- ในเรื่องของขนาด (Size) ของก้อนเนื้องอก ... ไม่ค่อยยากในการเข้าใจนะครับเพราะก้อนยิ่งโตหรือมีจำนวนก้อนหลายก้อน ... ก็จะทำให้มดลูกทั้งหมดโต ... โพรงมดลูกก็กว้างและมดลูกหดรัดตัวไม่ดีทำให้มีเลือดระดูมามาก ... นอกจากนี้มดลูกที่โตอาจจะไปกดอวัยวะในอุ้งเชิงกรานเช่นกระเพาะปัสสาวะทำให้มีอาการปวดถ่วงในอุ้งเชิงกรานหรือมีอาการปัสสาวะผิดปกติได้ครับ
ที่หมอเขียนมาทั้งหมดก็เป็นแบบคร่าวๆเกี่ยวกับอาการของเนื้องอกมดลูก (Myoma uteri) นะครับ ... รายละเอียดมีมากกว่านี้อีกเยอะเช่น สาเหตุของเนื้องอก การรักษาด้วยการผ่าตัด ฯลฯ ... หากมีโอกาสหรือมีคำถามมาหมอจะเขียนมาให้อ่านเรื่อยๆนะครับ ... หากท่านผู้อ่านรายใดสนใจประเด็นใดเป็นพิเศษก็ comment มาได้เลยนะครับ
ขอให้ทุกท่านมีสุขภาพแข็งแรงและปราศจากโรคภัยไข้เจ็บนะครับ
รศ.นพ. วิรัช วุฒิภูมิ
สูตินรีแพทย์ รพ. กรุงเทพ-หาดใหญ่
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น